Λογοτεχνικές αφηγήσεις (περί) της εργατικής τάξης στη Μεσόγειο

Διεθνές Συνέδριο

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος

7-8 Ιουνίου 2024

Κεντρική ομιλήτρια: Δρ. Monica Jansen, Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης

Μολονότι αποτελεί κοινό γεωγραφικό τόπο και πεδίο διαδεδομένων και εμπεδωμένων φαντασιακών επενδύσεων, η μεσογειακή επικράτεια ανθίσταται σε κάθε οριστική και κοινώς αποδεκτή απόπειρα οριοθέτησης και τοπογραφικής περιχαράκωσης. Στην πραγματικότητα, η Μεσόγειος είναι αδιαχώριστη από τους λόγους περί αυτής (Metvejevic, 1999, σελ. 12), που περιλαμβάνουν διαχρονικά τόσο οριενταλιστικές προσεγγίσεις όσο και απόπειρες αντίστασης σε αυτά τα αφηγήματα ή ανατροπής του αξιολογικού φορτίου τους (Camus, 1948· Cassano, 2005). Αν και συνήθως είναι κατανοητή με όρους ενός στατικού γεωγραφικά «Mεσογειανισμού» (Mediterraneanism) ως ενιαίος, κλειστός χώρος ή ως εστία συγκρούσεων και αντιθέσεων (Herzfeld, 1984), έχει προσφάτως προσεγγιστεί με βάση διακριτές κλίμακες, με στόχο τη διερεύνηση ασύμμετρων σχέσεων συμβολικής και θεσμικής εξουσίας. Ο χαρακτηρισμός «μετααποικιακή θάλασσα» (Chambers, 2008· Giaccaria & Minca, 2010) αποτυπώνει μέρος αυτών των μεταλλασσόμενων συσχετισμών, εστιάζοντας παράλληλα στην ρευστότητα και την ανταλλαγή.

Σε αυτό το πλαίσιο, η έννοια της «κινητικότητας» αναδεικνύεται σε πολύτιμο κατευθυντήριο μέσο πλοήγησης στα αχαρτογράφητα μεσογειακά νερά. Κατά τη διάρκεια του 20ού, αλλά και στον 21ο, αιώνα, τα λιμάνια της Μεσογείου αποτέλεσαν σημεία εκκίνησης για υπερπόντια ταξίδια· άφιξης, για ενδο-Μεσογειακές μετακινήσεις· ενδιάμεσους σταθμούς για διαδρομές προς βορειότερους ευρωπαϊκούς προορισμούς. Η εντατικοποίηση της κινητικότητας, όμως, συνοδεύτηκε από την ανασχετική διαδικασία ελέγχου της ροής κυρίως εργασιακών δεξιοτήτων, και θεσμοθέτησης υλικών και συμβολικών, εσωτερικών και εξωτερικών συνόρων, με βάση την κοινωνική διαστρωμάτωση. Εξίσου χρήσιμη, επομένως, αναδεικνύεται και η έννοια της «τάξης», τόσο στην υλική όσο και στη συμβολική της διάσταση, ιδίως στον βαθμό που ορισμένοι καθιερωμένοι, πρωτίστως έμφυλοι, κώδικες με τους οποίους έχουν ερμηνευτεί οι πολιτισμοί της Μεσογείου (όπως εκείνος της «ντροπής» και της «τιμής») μπορούν να ερμηνευτούν ως εκφράσεις και ταξικών σχέσεων (Herzfeld, 1984, σελ. 66· de Pina-Cabral, 1989, σελ. 402).

Αντλώντας από τις παραπάνω διαπιστώσεις, το παρόν συνέδριο εκκινεί από την υπόθεση ότι οι λογοτεχνικές (και όχι μόνο) αφηγήσεις περί της εργατικής τάξης, με σημείο αναφοράς τη Μεσόγειο, αποτελούν πεδίο επαναδιαπραγμάτευσης για στερεοτυπικές, συχνά έμφυλες, συλλογικές αντιλήψεις περί Ευρωπαϊκού Βορρά και Νότου, Ανατολής και Δύσης, που συσχετίζονται ιεραρχικά και ορίζουν τη λογοθετική κατασκευή της Μεσογείου με όρους αποκλεισμού και συμπερίληψης. Αντιστοίχως, η υιοθέτηση της Μεσογείου ως πλαισίου λογοτεχνικής παραγωγής, αναφοράς και σύγκρισης, επιτρέπει την πληρέστερη διερεύνηση της λογοτεχνίας της εργατικής τάξης, που, στη συγκεκριμένη περιοχή, σχετίζεται άμεσα με το μεταναστευτικό φαινόμενο.

Στις θεματικές περιοχές του Συνεδρίου εντάσσονται, μεταξύ άλλων:

1) Η θεωρητική θεμελίωση της Μεσογείου ως πολιτισμικού πλαισίου για την παραγωγή αφηγήσεων (περί) της εργατικής τάξης,

2) Οι διασταυρώσεις της τάξης με άλλες κοινωνικές κατηγορίες (φύλο, εθνικότητα, σεξουαλικότητα, κ.λπ.) σε μεσογειακές αφηγήσεις (περί) της εργατικής τάξης,

3) Η συγκριτική αποτίμηση αφηγήσεων με θέμα την εργατική τάξη που ανήκουν σε διακριτές λογοτεχνικές παραδόσεις της Μεσογείου,

4) Διασπορικές και μεταναστευτικές αφηγήσεις (περί) της εργατικής τάξης από χώρες της Μεσογείου

5) Η μετανάστευση ως επιμέρους θεματική κατηγορία σε αφηγήσεις (περί) της εργατικής τάξης στη Μεσόγειο.

6) Συγκριτικές αποτιμήσεις με άλλου τύπου (κινηματογραφικά, αυτοβιογραφικά, κ.λπ.) μεσογειακά κείμενα (περί) της εργατικής τάξης

Η υποβολή προτάσεων από τις/ους ενδιαφερόμενες/ους γίνεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση medworklit [at] gmail [dot] com έως τις 10 Φεβρουαρίου 2024, στα ελληνικά ή τα αγγλικά. Οι προτάσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν τον τίτλο της ανακοίνωσης, περίληψη 250 λέξεων, και να συνοδεύoνται από σύντομο βιογραφικό σημείωμα. Η επιλογή των προτάσεων θα ανακοινωθεί από την Επιστημονική Επιτροπή έως τις 20 Φεβρουαρίου 2024. Επιλεγμένες εισηγήσεις του συνεδρίου θα δημοσιευτούν σε συλλογικό τόμο.

Το συνέδριο θα πραγματοποιηθεί δια ζώσης, ωστόσο υπάρχει και η δυνατότητα της κατ’ εξαίρεση εξ αποστάσεως συμμετοχής.

Η Οργανωτική Επιτροπή

Βασιλική Πέτσα, Μεταδιδακτορική ερευνήτρια και Επιστημονική Υπεύθυνη στο ερευνητικό πρόγραμμα GEWOCL (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.), Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Ευγενία Σηφάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια, ΠΤΠΕ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Βασίλης Πετικάς, υποψήφιος διδάκτωρ, Πανεπιστήμιο Κρήτης, GEWOCL (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.), Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Νικόλας Καλόγηρος, Υποψήφιος Διδάκτορας ΠΤΠΕ & Επιστημονικός Συνεργάτης στο ερευνητικό πρόγραμμα GEWOCL (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.), Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Carlo Braghetti, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής, Πανεπιστήμιο Αιξ-αν-Προβάνς, μέλος του ερευνητικού δικτύου OBERT

Erica Bellia, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια, Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, μέλος του ερευνητικού δικτύου OBERT

Η επιστημονική Επιτροπή

Βασιλική Πέτσα, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια (ΕΛ.Ι.Δ.Ε.Κ.), Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Ευγενία Σηφάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια, ΠΤΠΕ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Braghetti, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής, Πανεπιστήμιο Αιξ-αν-Προβάνς, μέλος του ερευνητικού δικτύου OBERT

Erica Bellia, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια, Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, μέλος του ερευνητικού δικτύου OBERT

Βιβλιογραφία 

Metvejevic, P (1999) Mediterranean. A Cultural Landscape (Berkeley & Los Angeles: University of California Press).

Camus, A. (1959)[1948] ‘L’ exil d’ Hélène’, στο L’ été, (Paris: Gallimard), 75-83.

Cassano, F. (2005) Il pensiero meridiano (Bari: Editori Laterza).

Herzfeld, M. (1984) ‘The Horns of the Mediterraneanist Dilemna, American Ethnologist, Vol. 11, No. 3, 439-454.

Chambers, I. (2008) Mediterranean Crossings: The Politics of an Interrupted Modernity (Durham & London: Duke University Press).

Giaccaria, P. & Minca, C. (2010) ‘The Mediterranean alternative’, Progress in Human Geography, Vol. 35, No. 3 (2001), 345-365.

de Pina-Cabral, J. (1989) ‘The Mediterranean as a Category of Regional Comparison: A Critical View’, Current Anthropology, Vol. 30, No. 3 (Jun., 1989), pp. 399-406.

 Το συνέδριο υποστηρίζεται από το Ελληνικό Ίδρυμα  Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.) στο πλαίσιο της Δράσης «3η  Προκήρυξη ερευνητικών έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση  Μεταδιδακτορικών Ερευνητών/τριών» (Αριθμός Έργου: 7520, GEWOCL, Επιστ. Υπεύθ.: Βασιλική Πέτσα).