Εκπαιδευτικά κοινά

Κωδικός Μαθήματος: ΨΧ0150

Είδος Μαθήματος: ΨΕ Εργαστηριακό

Μονάδες ECTS: 5

Εξάμηνο: 6

Διδάσκων: Πεχτελίδης Γιάννης

Στόχοι και περιγραφή του μαθήματος:

Στόχοι:

Το μάθημα είναι εργαστηριακού τύπου. Βασικός στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με το αναδυόμενο επιστημονικό παράδειγμα των εκπαιδευτικών κοινών και η χρήση της λογικής των κοινών στο εκπαιδευτικό πεδίο. Επιπλέον στόχος είναι η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με τη «μέθοδο μελέτης περίπτωσης» (case method) και την προσέγγιση της «σχεδιαστικής δικαιοσύνης» (design justice).

Το μάθημα εξετάζει κοινωνιολογικά τις δυνατότητες που παρέχουν τα κοινά της εκπαίδευσης για την αντιμετώπιση της κοινωνικής ανισότητας, καθώς και την κατασκευή δημοκρατικών, ανοιχτών, υποκειμενικοτήτων και συμπεριληπτικών εκπαιδευτικών χώρων. Ακόμη, από μία κριτική σκοπιά προσεγγίζονται εναλλακτικές θεωρίες και πρακτικές της εκπαίδευσης και αναδεικνύονται οι συγκλίσεις και αποκλίσεις τους από τα εκπαιδευτικά κοινά.

Περιγραφή:

Τα «εκπαιδευτικά κοινά» αναφέρονται σε μαθησιακές κοινότητες όπου οι αποφάσεις για την εκπαιδευτική διαδικασία λαμβάνονται συλλογικά με ισότιμη συμμετοχή στις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων από κοινού από τις τρεις ομάδες των εκπαιδευτικών, των εκπαιδευόμενων και των κηδεμόνων τους (όταν είναι ανήλικοι/ες). Η ίδια η πρακτική της εκπαίδευσης και μόρφωσης γίνεται «κοινό αγαθό» το οποίο συλλογικά διαμορφώνουν και διαχειρίζονται τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας με όρους ισότητας, ελευθερίας, ενεργού και δημιουργικής συμμετοχής.

Στα «εκπαιδευτικά κοινά», εκπαιδευτικοί και μαθητές/ήτριες επικοινωνούν και συνεργάζονται πέρα από τους συμβατικούς διαχωρισμούς και τις ιεραρχίες μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών/ριών, ενηλίκων και ανηλίκων, σε μια διαδικασία συλλογικής διερεύνησης και μάθησης που είναι επινοητική, κριτική και διαρκής. Η εκπαιδευτική ζωή στο σύνολό της, από το πρόγραμμα σπουδών και την καθημερινή μαθησιακή διαδικασία ως τη συντήρηση του σχολικού χώρου κοκ., γίνεται αντικείμενο συνδιαχείρισης και συνδιαμόρφωσης από όλα τα μέλη της με όρους που τείνουν προς την ίση εξουσία και την ισότιμη συμμετοχή. Στα «εκπαιδευτικά κοινά» οι εκπαιδευτικοί γίνονται «συνοδοιπόροι» που διευκολύνουν και υποστηρίζουν, αντί να καθοδηγούν με εντολές, την εκπαιδευτική διαδικασία, στην οποία οι μαθητές/ήτριες αυτενεργούν σε μεγάλο βαθμό, δημιουργούν ατομικά αλλά και συνεργάζονται μεταξύ τους.

Δομή μαθήματος / Διδακτική μέθοδος: Το μάθημα αποτελείται από λίγες αρχικές διαλέξεις, ομαδικές εργασίες μέσα και έξω από την τάξη πάνω σε συγκεκριμένες υποθέσεις/περιπτώσεις (cases) που αφορούν την εκπαίδευση, την ομαδική επίλυση προβλημάτων του εκπαιδευτικού πεδίου, την κριτική προσέγγιση των διαφόρων συμβατικών και εναλλακτικών θεωριών για την εκπαίδευση και συζήτηση πάνω σε επιλεγμένα κείμενα, σύνδεση με εκπαιδευτική πράξη με παραδείγματα από εμπειρικές έρευνες.

Τρόπος αξιολόγησης: Ομαδική εργασία και παράδοσή της στο τέλος του εξαμήνου. Προϋπόθεση για την παράδοση της εργασίας είναι η προφορική παρουσίασή της και η συμμετοχή στο μάθημα.

Η εργασία θα γίνει σε 3 αλληλένδετα επίπεδα: α. Μελέτη (μέσα και έξω από την τάξη) 25% του βαθμού, β. Επικοινωνία (συμμετοχή στην τάξη, ανάπτυξη επιχειρημάτων, παρουσίαση της εργασίας) 25% του βαθμού, και γ. Συγγραφή της εργασίας 50 % του βαθμού.

Βασική βιβλιογραφία

• Πεχτελίδης, Γ. (2020). Για μια εκπαίδευση των κοινών εντός και εκτός των «τειχών», Gutenberg.
• Πεχτελίδης, Γ.  (2020). Kοινά και εκπαιδευτικός ανασχηματισμός, Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 155.
• Πεχτελίδης, Γ. (2020). Κοινά, Περιφράξεις και Διασχίσεις στην Εκπαίδευση, Ε-ΚτΕ:  Η Έρευνα στην Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης, τεύχος 1.

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

• Anderson & B. Schiano (2014). Teaching with Cases: A Practical Guide. Harvard Business School Press.
• Bollier, D., & Helfrich, S. (2019). Free, Fair and Alive: The Insurgent Power of the Commons. New Society Publishers.
• Bourassa, G. N. (2017) ‘Towards an elaboration of the pedagogical common, στον τόμο των Means, A., Ford, D. R., Slater, G. (επιμ.) (2017) Educational commons in theory and practice, Νέα Υόρκη: Palgrave Macmillan.
• Constanza-Chock, S. (2020). Design Justice. Community-led practices to build the world we need. MIT Press.
• Kioupkiolis, A., Pechtelidis, Y. (2017) ‘Youth Heteropolitics in Crisis-ridden Greece,’ στον τόμο των Pickard, S., Bessant, J. (επιμ.) (2017) Young People and New Forms Politics in Times of Crises: Re-Generating Politics. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• De Lissovoy, N., Means, A., and Saltman, K. (2015). Toward a new common school movement. Boulder, CO: Paradigm Publishers.
• Korsgaard, M. T. (2018). Education and the concept of commons. A pedagogical reinterpretation. Educational Philosophy and Theory, vol.50.
• Pechtelidis, Y. (2018) ‘Heteropolitical Pedagogies, Citizenship and Childhood. Commoning Education in Contemporary Greece,’ στον τόμο των Baraldi, C., Cockburn, T. (επιμ.) (2018) Theorising Childhood: Citizenship, Rights, and Participation, Basingstoke: Palgrave Macmillan.
• Pechtelidis, Y. (2020). Educational Commons. In S. Themelis (ed.). Critical Reflections on the Language of Neoliberalism in Education. Dangerous Words and Discourses of Possibility. London and New York: Routledge.
• Pechtelidis, Y., Kioupkiolis, A. (2020) ‘Education as Commons, Children as Commoners: The Case Study of the Little Tree Community,’ Democracy and Education, 28(1): 5.
• Pechtelidis, Y. (2022). Recasting Democracy in Education through Commons. ADVOCATUS: Championing Democracy through Education. Theoretical and Critical Essays, vol.2, no.1.

Πληροφορίες και υλικό του μαθήματος είναι διαθέσιμα ηλεκτρονικά στην πλατφόρμα eclass.uth.gr